หากจะกล่าวถึงความใจดีใต้ท้องมหาสมุทรคงจะหนีไม่พ้น ฉลามวาฬ ไปได้เลยค่ะ บทความนรี้จะพามาดูฉลามวาฬ ในน่านน้ำท้องมหาสมุทรสีครามกันค่ะ มาดูกันเลย
ฉลามวาฬ เป็นฉลามเคลื่อนที่ช้าที่กินอาหารแบบกรองกิน เป็นปลาที่ขนาดใหญ่ที่สุด โดยมีความยาวได้ถึง 8-17.5 ม. และหนัก 21-35 ตัน เรายังสามารถพบ ฉลามวาฬ ได้ในทะเลเขตร้อนและอบอุ่น อาศัยอยู่ในทะเลเปิด มีช่วงอายุประมาณ 70 ปี เลยทีเดียว
ฉลามวาฬ ชนิดนี้ได้กำเนิดเมื่อประมาณ 60 ล้านปีมาแล้ว อาหารหลักของฉลามวาฬ คือแพลงก์ตอน ถึงแม้ว่ารายการแพลนเน็ตเอิร์ธของบีบีซีจะถ่ายภาพยนตร์ขณะที่ฉลามวาฬ กำลังกินฝูงปลาขนาดเล็กไว้ได้
ลักษณะของฉลามวาฬ ที่แตกต่างจากฉลามส่วนใหญ่ คือ หัวที่ใหญ่โตมากเมื่อเทียบกับขนาดลำตัว และปากที่อยู่ด้านหน้าแทนที่จะอยู่ด้านล่าง ซึ่งฉลามวาฬ เกือบทั้งหมดที่พบมีขนาดใหญ่กว่า 3.5 เมตร ใช้เหงือกในการหายใจ มีช่องเหงือก 5 ช่อง มีครีบอก 2 อัน ครีบหาง 2 อัน และ ครีบก้น(หาง) 1 อัน หางของปลาฉลามวาฬอยู่ในแนวตั้งฉาก และโบกไปมาในแนวซ้าย-ขวา แตกต่างจากสัตว์เลือดอุ่นในทะเลที่หางอยู่ในแนวขนานและหายใจด้วยปอด อาทิ วาฬ, โลมา หรือพะยูน อีกด้วย
สำหรับอาหาร ฉลามวาฬ กินแพลงก์ตอนเป็นอาหาร โดยใช้วิธีกรองกิน แต่ลักษณะการกินอาหารไม่ใช่ปัจจัยที่นักวิทยาศาสตร์ใช้แบ่งฉลามวาฬออกจากฉลามชนิดอื่น ๆ เนื่องจากยังมีปลาฉลามอีก 2 ชนิดที่กินแพลงก์ตอนเป็นอาหารแต่อยู่คนละอันดับกับฉลามวาฬ
โดยปกติฉลามวาฬ เป็นปลาที่อาศัยอยู่ในน้ำลึก และจะขึ้นมากินแพลงก์ตอนในเวลากลางคืนบริเวณผิวน้ำ โดยใช้การดูดน้ำเข้าปากแล้วผ่านช่องกรอง โดยจะทิ้งตัวเป็นแนวดิ่งกับพื้นน้ำ ที่ออสลอบ ในจังหวัดเซบู ของฟิลิปปินส์ ชาวพื้นเมืองที่นั่นซึ่งดั้งเดิมมีอาชีพประมงจับปลาทั่วไป ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2010 เป็นต้นมา ได้เปลี่ยนวิถีชีวิตด้วยการโปรยอาหารเลี้ยงฉลามวาฬ เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวจนกลายเป็นไฮไลต์ของการท่องเที่ยวดำน้ำของที่นี่ ซึ่งอาหารที่ป้อนนั้น คือ เคย และจะมีช่วงเวลาที่ป้อนตั้งแต่ 05.00 หรือ 06.00 น.-13.00 น. ในแต่ละวัน จากนั้นฉลามวาฬก็จะว่ายออกไปทะเลลึกเพื่อหากินเองอีกด้วยค่ะ
ความเชื่อของประเทศอื่นๆ กับ ฉลามวาฬ ?
นอกจากนี้ ฉลามวาฬ ยังมีอีกความเชื่อหนึ่งที่มีความเชื่อของศาสนาของชาวเวียดนามว่า นับถือปลาฉลามวาฬเป็นเทพเจ้า โดยเรียกว่า “Ca Ong” ซึ่งแปลว่า “ท่านปลา” เป็นต้น นอกจากนี้ในประเทศเม็กซิโกและละตินอเมริกาส่วนมาก ปลาฉลามวาฬถูกรู้จักกันในชื่อ “pez dama” หรือ “domino” มาจากจุดที่เด่นชัดบนตัวมัน ในประเทศเบลีซ รู้จักกันในนาม “Sapodilla Tom” เพราะมักจะพบปลาฉลามวาฬอย่างสม่ำเสมอ ใกล้กับ Sapodilla Cayes ในกำแพงโขดหินแห่งเบลีซ
สำหรับในทวีปแอฟริกา ชื่อของฉลามวาฬ ถูกเรียกกันหลากหลายเลยทีเดียวค่ะ ไม่ว่าจะเป็นใน ประเทศเคนยาเรียกว่า “papa shillingi” มาจากตำนานที่ว่าเทพเจ้าได้ขว้างเหรียญเงินลงไปบนตัวฉลามซึ่งได้กลายเป็นจุดของมันในปัจจุบัน ประเทศมาดากัสการ์เรียกว่า “marokintana” หมายถึง “ดาวหลายดวง”อีกด้วยค่ะ
มาดูฝั่งชวากันบ้าง ชาวชวาก็อ้างอิงถึงดวงดาวด้วยเช่นกัน จึงเรียกฉลามวาฬว่า “geger lintang” แปลว่า “มีดาวอยู่บนหลัง” ในประเทศฟิลิปปินส์เรียกว่า “butanding”
ในปัจจุบันนี้ฉลามวาฬ นับเป็นหนึ่งในชนิดของฉลามที่ใกล้สูญพันธุ์แล้วของโลก เนื่องจากถูกจับทำเป็นหูฉลาม และยังไม่เคยมีการค้นพบลูกฉลามวาฬ ขนาดเล็ก จนกระทั่งเมื่อต้นปี ค.ศ. 2009 จึงมีการค้นพบลูกฉลามวาฬ ขนาดเล็กความยาว 15 นิ้ว ที่ดอนซอล ในประเทศฟิลิปปินส์ เลยทีเดียวค่ะ
นอกเหนือไปจากฉลามวาฬ จะถูกจัดเป็นสัตว์ทะเลขนาดใหญ่ชนิดหนึ่งที่นักดำน้ำต้องการจะพบเห็นตัวและถ่ายรูปมากที่สุด ฉลาม วาฬ ยังจัดดเป็น 1 ใน 5 ผู้ยิ่งใหญ่แห่งท้องทะเล แต่ทว่าไม่ใช่เป็นสัตว์ทะเลที่จะพบเห็นได้ง่าย ๆ แม้กระทั่งนักดำน้ำในทริปเดียวกัน แต่ดำในคนละจุด จุดหนึ่งจะเห็น แต่อีกจุดก็จะไม่เห็น อีกด้วยค่ะ มหัศจรรย์มากๆเลยมช่ไหมล่ะคะ
ฉลามวาฬ อาศัยอยู่ที่ไหน ?
สำหรับถิ่นที่อยู่อาศัยของฉลามวาฬ นั้นมักอาศัยอยู่ในทะเลเขตร้อนและเขตอบอุ่น ตามผิวหรือตามน่านน้ำในทะเล รวมไปถึงในฤดูที่มีปรากฏการณ์การรวมตัวกันของแหล่งอาหารใกล้แนวชายฝั่งสามารถพบฉลามวาฬได้เช่นกัน ไม่ว่าจะเป็น โกลด์เดน สพิต (Gladden Spit) ในประเทศเบลีซ หรือแม้แต่ แนวโขดหินนิงกาโล (Ningaloo Reef) ในรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย ประเทศออสเตรเลีย รวมไปถึง อูตีลา (Útila) ใน ประเทศฮอนดูรัส และโดนโซล (Donsol), พาซาจาโอ (Pasacao) และ บาตันกัส (Batangas) ในประเทศฟิลิปปินส์ รวมถึงชายฝั่งอิสลา มูเคร์เรส (Isla Mujeres) และอิสลา ออโบซ (Isla Holbox) ในยูคตัน (Yucatan) ประเทศเม็กซิโก เป็นต้น
นอกจากนียังพบฉลามวาฬ อุทยานแห่งชาติอูจุงกูลอน ในประเทศอินโดนีเซียและโนซี บี (Nosy Be) ในประเทศมาดากัสการ์
สำหรับบริเวณรอบแนวโขดหินโตโฟ (Tofo) ใกล้กับอินอัมบันเน (Inhambane) ในประเทศโมซัมบิกก็สามารถพบฉลามวาฬ ได้เช่นกัน เฉกเช่นเดียวกันกับ เกาะมาเฟีย (Mafia), เพมบา (Pemba) และ แซนซิบาร์ ในประเทศแทนซาเนีย
ในประเทศของเรา สามารถพบ ฉลาม วาฬ ได้ที่เกาะทะลุ ( Koh Talu ) จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ประเทศไทย และ เกาะห้า (Koh Ha) จังหวัดกระบี่ ประเทศไทย หรือแม้แต่ที่ หินแดง หินม่วง (Hin Daeng-Hin Muang) จังหวัดกระบี่ ประเทศไทย มีโอกาสเจอมากที่สุดในโลก
ซึ่งโดยปกติแล้วจะพบอยู่ห่างจากชายฝั่ง แต่ก็มีการพบฉลามวาฬ ใกล้แผ่นดินเช่นกัน อย่างในทะเลสาบหรือเกาะรูปวงแหวนที่เกิดจากหินปะการัง และใกล้กับปากแม่น้ำ โดยมี ความลึกไม่เกิน 700 ม. และท่องเที่ยวเร่ร่อนไปทั่วน่านน้ำอีกด้วยค่ะ
เป็นอย่างไรกันบ้างคะ กับฉลามวาฬ และถิ่นท่าอยู่อาศัยของเจ้าฉลามวาฬและลักษณะนิสัยของเจ้าฉลามวาฬนี้ น่าศึกษา น่าค้นคว้าทั้งนั้นเลยใช่ไหมล่ะคะ การค้นพบ.ฉลามวาฬ นี้ยังแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ในสภาพแวดล้อม และระบบนิเวศของทั่วโลกใบนี้ด้วยค่ะ พวกเรามนุษย์ควรร่วมด้วยช่วยกันอนุรักษ์ ฉลาม วาฬ ให้คงอยู่กับเรา เพื่อที่ ฉลาม วาฬ ท่านปลาของเราเหล่านี้จะไม่สูญพันธ์ไปจากโลกใบนี้ทั้งนี้ยังเป็นการเติมเต็มให้ระบบนิเวศบนโลกใบใหญ่ฌโตของเรานี้สมบูรณ์มากขึ้นอีกด้วยค่ะ
